ماهیت و رخداد اطلاعات از دیدگاه لوکاس اینترونا
ماهیت اطلاعات
اطلاعات دادهای است که بصورت هرمنوتیکی و از طریق از آن خود ساختن توسط انسان فهمیده میشود. اطلاعات دارای ویژگیهایی به شرح ذیل است:
- اطلاعات فهمی است که بر پایه تجربه زیسته[1] استوار است.
- اطلاعات معنیدار است، داده از آنِ خود ساختهای است که معنای خاصی برای مفسّر دارد.
- اطلاعات نتیجه، و تنها نتیجهی از آنِ خود ساختن است. فرایند از آنِ خود ساختن با چرخه هرمنوتیکی حاصل میشود.
- اطلاعات بافتمند است. بافتِ تفسیر تعیینکننده معنایی است که فهمیده میشود. از بافتهای مختلف معانی متفاوتی ناشی میشود.
- اطلاعات فناناپذیر[2] است. معنایی که فهمیده میشود به زاویه دید یا نقطه نظر اتخاذ شده وابسته است.
- فهم و به تبع آن اطلاعات، هرگز کامل نمیشود چرا که همیشه یک زمینه گستردهتر یا متفاوتی وجود دارد که به فهم و اطلاعات وابسته باشد.
- اطلاعات را نمیتوان از شخصی به شخص دیگر انتقال داد، صرفا داده از طریق گفتگو قابل انتقال است (نتیجه منطقی گزاره 2)، فهم میتواند تولید و بازتولید شود.
- اطلاعات جزء لاینفک یک گفتگو یا ارتباط کاملا نظامند است و نباید بصورت ساختگی از آن مجزا یا منفک شود.
- اطلاعات یک منبع محسوب نمیشود، آن نوعی بودن و اساس هستی است. منابع مستهلک میشوند؛ بدون اطلاعات هیچ نظامی وجود نخواهد داشت. اطلاعات اساس تار و پود هستی است.
رخداد اطلاعات
نقطهای وجود دارد که در آن نقطه تفسیر یا فرایند از آنِ خود ساختن کامل میشود و شخص میتواند بگوید «حالا فهمیدم». در این وضعیت است که داده به اطلاعات «تبدیل/ منتقل» میشود. چه باید کرد تا لحظه وقوع فهم حادث شود، یعنی چه شرایطی برای از آنِ خود ساختن لازم است؟
شرایط از آنِ خود ساختن اطلاعات
شرایط از آنِ خود ساختن یا شرایط انتقال داده به اطلاعات به شرح ذیل است:
- اصل همپوشانی: فهمیدن شبیه به ساختن یک خانه است. هر لایهای از آجرها باید بر روی لایه خوابیده قبلی قرار بگیرد تا بهترین تکیهگاه را داشته باشد. برای حصول اطمینان از وقوع همپوشانی، دادهای که ارائه میشود باید بر اساس فهم اکنونی گیرنده باشد (نیز نگاه کنید به گیون، 1989، ص. 24).
- تجربه زیسته[3]: تجربه زیسته تنها مبنای درست از فهم هرمنوتیکی (و به تبع آن دگردیسی[4] داده) است.
- چرخه هرمنوتیکی: در چرخه هرمنوتیکی و از طریق آن است که فهمیدن رخ میدهد. برای اینکه چرخه هرمنوتیکی موفقآمیز باشد، مفسّر باید:
- بافت یا چارچوب بزرگتری را که دادهها در آن پدیدار میشوند بفهمد. هر چه فهم این بافت محدودتر باشد، به همان نسبت نیز امکان وقوع فهم کمتر میشود.
- قادر باشد متن (داده) را به بافت، یا، جزء را به کل نسبت دهد.
- نسبت به متن گشودگی داشته باشد (در ادامه بحث میشود).
- گشودگی به متن: گشودگی به متن شرط اصلی است. کسی که نمیخواهد بفهمد، نخواهد فهیمد. گشودگی بر موارد ذیل دلالت دارد:
- تعهد داشتن به فرایند تفسیر. فهم دائما در حال تغییر است. برای فهمیدن باید آمادگی تحمل سختیهای مفاهیم رایج را داشت. این کار اعلام آمادگی کردن است.
- همواره گوش شنوا داشتن یا گشودگی در مواجه با متن، یعنی دائما نتیجهگیری نکرده و با این کار خود را از احتمال وقوع فهم محروم نسازد.
- همواره از پیشداوریها و «پیشفهمها» آگاه باشد و نسبت به آنها تردید کند، لیکن بدون اینکه نسبت به آنها دچار جزماندیشی شود، از آنها برای تسهیل فهمیدن بهره بگیرد.
- تاریخ تاثیر: از مفهوم تاریخی دادهها آگاهی داشته باشد. در چرخه هرمنوتیکی، از مفهوم تاریخی دادهها برای حصول فهم استفاده کند. هرگز نمیتوان دادهها را از سنت تاریخیشان جدا کرد. «وقایع» مسلم و مشابه میتوانند معانی مختلفی داشته باشند، یا در سنتهای تاریخی مختلف به طرق گوناگونی فهمیده شوند. هر انسان، جامعه یا سازمانی سنتهای تاریخی خاص خودش را دارد.
- قاموس مشترک: بالاخره، برای اینکه بتوانیم دادهها را از حیث نحوی و معنایی تفسیر کنیم. باید واژگان مشترکی وجود داشته باشد. واژگان مشترک نیز نظیر افراد یا جماعاتی که در امر گفتگو به عنوان جزئی از کل ارتباط سازمانی رابطه کاملا نظامیافته درگیرند، رشد و توسعه مییابد. این امر حاکی از آن است که باید درجه معینی از توافقِ واژگانی در بین افرادی که دادهها را کدگذاری میکنند و افرادی که خواستار فهم دادهها هستند وجود داشته باشد.
از مباحث بالا درباره «پیششرطهای» از آنِ خود ساختن چنین بر میآید که اطلاعات مادهای برای پردازش ساده ماشینی نبوده و نمیتواند باشد. از آنِ خود ساختن فرایند پیچیدهای است که در غیاب آن باید به جای موفقیت، انتظار ناکامی را داشت. موفقیت در این فرایند مستلزم تلاش و داشتن تعهد نسبت به اصول تفسیر هرمنوتیکی است.
منبع:
Introna, Locas D. (1993). Information: A Hermeneutic Perspective.(1993). Information: A hermeneutic perspective. In ECIS (pp. 171-179).
